درمان کمر درد های پس از عمل جراحی دیسک کمر

شکل گیری بافت جای زخم (که همچنین فیبروز اپیدورال نامیده می شود) پس از جراحی کمر بسیار شایع است،این عوارض پس از جراحی دیسک کمر به قدری شایع است که اغلب هم برای بیمارانی که عمل جراحی دیسک کمر موفقیت آمیزی دارند و هم در بیمارانی که کمردرد یا پا درد مکرر یا مستمری حتی بعد از عمل دارند، پیش می آید. به همین دلیل، اهمیت بافت جای زخم به عنوان علت بالقوه کمر درد پس از جراحی دیسک کمر بحث برانگیز است. شکل گیری بافت جای زخم بخشی از فرآیند طبیعی درمان دیسک کمر پس از جراحی دیسک کمر است. با وجود این که بافت جای زخم می تواند علت کمردرد یا پادرد باشد، به خودی خود به ندرت باعث کمر درد بعد از جراحی کمر می شود، زیرا بافت هیچ پایانه عصبی ندارد. بافت جای زخم در صورتی که ریشه عصب کمر را با چسبندگی پس از عمل درگیر کند، علت بالقوه درد بیمار شناخته می شود.

علائم

عموما، علائم مرتبط با فیبروز اپیدورال (بافت جای زخم دور ریشه عصب) بین ۶ تا ۱۲ هفته پس از جراحی کمر ظاهر می شوند. این اتفاق عموما زودتر از تسکین درد اولیه بوجود می آید و پس از آن بیمار به تدریج دچار کمردرد یا پادرد مکرر می شود. گاهی اوقات، فورا بعد از جراحی عوارض دیسک کمر بهبودی حاصل می شود، اما گاهی اوقات آسیب دیدگی عصب ناشی از علت کمر درد اولیه بیمار باعث می شود که عصب با سرعت کمتری بهبودی پیدا کند.

به طور کلی، در صورتی که بیمار مستقیما دچار کمر درد بعد از جراحی دیسک کمر شود، اما در سه ماه بعد از آن به صورت تدریجی بهبود پیدا کند، فرآیند بهبودی او باید ادامه پیدا کند. با این حال، در صورتی که سه ماه پس از عمل هیچ بهبودی ای حاصل نشود، عدم موفقیت در جراحی دیسک کمر علت آن بوده و کمر درد و پا درد وی مستمر خواهد بود.

علت

در این مرحله، پزشک و بیمار باید مشکل را بار دیگر بررسی کنند تا علت های دیگر کمر درد پس از جراحی کمر را حذف کنند. در ادامه علل عدم موفقیت در جراحی دیسک کمر ذکر شده است:

تشخیص نامناسب بیماری قبل از جراحی کمر: این مساله شایع ترین علت ناموفق بودن جراحی کمر است. جراحان به دنبال یک آسیب دیدگی آناتومیک در ستون فقرات می گردند که با الگوی درد بیمار مطابقت داشته باشد. بعضی از آسیب دیدگی ها نسبت به بقیه قابل اطمینان تر هستند. برای مثال، بیماری دیسک تخریبی کمتر با کمردرد بیماران همخوانی دارد تا پادرد ناشی بیرون زدگی دیسک کمر خفیف که بر ریشه عصب فشار وارد کرده است. منابع درد دیگری مثل سندروم عضله پیریفورمیس، اختلال عملکرد مفصل خاجی خاصره ای و آسیب های لگن (مثل آرتروز لگن) وجود دارند که آسیب های کمر را تقلید می کنند.

بیرون زدگی دیسک مکرر پس از جراحی دیسک کمر: این یکی از شایع ترین علت های درد کمر مکرر بعد از جراحی دیسک کمر دیسککتومی و یا میکرودیسککتومی است. مساله عموما به این شکل پیش می رود که بیمار در ابتدا تسکین کمر درد قابل ملاحظه ای را احساس می کند که همراه با تکرار ناگهانی پا درد است. برخلاف دردهای که ناشی از بافت جای زخم است و در آن علائم به تدریج ظاهر می شوند، علایم دیسک کمر مکرر به صورت حاد و شدید به وجود می آید. علاوه بر سابقه پزشکی و معاینه، اسکن ام ار آی نیز برای تشخیص این دو آسیب موثر است.

مشکل در طول جراحی ستون فقرات: جراح ستون فقرات همچنین در صورتی که پس از جراحی کمر دیسککتومی، یا میکرودیسککتومی یا لامینکتومی درد مزمنی را تجربه کند، ایراد فنی را در نظر بگیرد. برای مثال، آیا قسمتی از ماده فتق دیسک از بین رفته است یا بخشی از استخوان مجاور عصب قرار گرفته است؟ درهر دو صورت، فشردگی حاصله ریشه عصب باعث درد می شود. آیا در طول برنامه ریزی برای جراحی محل عمل مناسب انتخاب شده است؟ اگر چنین نباشد، دیسک مجاور منبع واقعی درد است. بار دیگر، تصویربرداری ومعاینه فیزیکی پس از جراحی کمر به پاسخ دادن به این سوالات کمک می کند.

تشخیص

در صورتی که بیمار  از درد پس از جراحی ستون فقرات  در ناحیه پا یا کمر خود درد مزمنی را تجربه کند، یک معاینه فیزیکی کامل و آزمایشات تصویربرداری اغلب علت کمر درد را تشخیص خواهند داد. علاوه بر این، قبل و پس از جراحی دیسک کمر می توان کارهایی صورت داد تا احتمال شکل گیری بافت جای زخم روی دیسکی که عمل می شود را کاهش می دهد. یک معاینه فیزیکی کامل و آزمایشات تصویربرداری اغلب علت بوجود آورنده درد را تشخیص خواهند داد. برای مثال، فتق دیسک یا اختلالات دیگر تشخیص داده خواهند شد.

با این حال، در بعضی از موارد تنها تقبل هزینه ام آر آی برای نشان دادن وجود بافت جای زخم به عنوان یک یافته قابل توجه لازم می باشد،  که برای پزشکان و محققان نشانگر این است که بافت جای زخم منبع احتمالی پا درد و کمر درد بعد از جراحی کمر است. همانطور که اشاره شد، اگر چه  تقریبا تمامی تصاویر ام آر ای پس از عمل، بافت جای زخم را نشان می دهند، کمر درد پس از جراحی کمر برای اغلب بیماران ارتباط چندانی با بافت جای زخم ندارد.

درمان

در ادامه روش های مراقبت بعد از عمل جراحی دیسک کمر به منظور بهبودی و عدم بروز کمر درد ذکر شده است:

• حرکات کششی: کشش ریشه عصب در طول بهبود بدن ( ایجاد جای زخم) پس از جراحی کمر به ممانعت از فیبروز اپیدورال در تبدیل شدن به یک مشکل بالینی کمک می کند. قسمت بیشتر بافت جای زخم در طول ۶ تا  ۱۲ هفته پس از جراحی دیسک کمر بوجود می آید. این نظریه وجود دارد که اگر عصب در حین بهبودی زخم متحرک باشد، عصب با  چسبندگی مهره بعد از عمل چسبانده نمی شود و بافت جای زخم ایجاد شده مشکل ساز نخواهد شد. برای مثال، با کشش روزمره ساق پا در حین کشش همسترینگ، عضله بزرگی که تا پشت هر ران ادامه دارد، عصب را در محل دیسک کمر عمل شده در کمر حرکت می دهد و مانع از این می شود که جای زخم ایجاد شود.
• کایروپراکتیک یا درمان دستی: دستکاری نواحی تحت تاثیر با اعمال فشار بر مفاصل، عضلات و رباط ها. بعضی از شواهد کارایی بعضی از این روش ها را تایید می کنند.
• برق درمانی (الکترو درمانی): شایع ترین شکل برق درمانی تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست است. در این روش با استفاده از تحریک الکتریکی کم ولتاژ که با سیستم عصبی حسی فعل و انفعال دارد، به کاهش کمر درد کمک می شوند. آزمایشات کنترل شده تصادفی در مورد کارایی این روش به عنوان درمان کمردرد نتایج مثبت یا خنثی ای را به بار آورده است.

در صورت بروز کمر درد پس از جراحی دیسک کمر باید نسبت به درمان آن اقدام شود. از جمله این درمان ها عبارتند از:

دارو

مسکن ها و داروهای دیگر در هر سطح از درمان کمر درد بعد از جراحی دیسک کمر مورد استفاده قرار می گیرند. شایع ترین درمان های دارویی غیرتهاجمی برای کمردرد مزمن از قرار زیر هستند:

• مسکن ها: یا داروهای ضد درد مثل استامینوفن
• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی: از قبیل آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و مهارکننده های کوکس-۲ (COX-2)
• داروهای شل کنننده عضلانی: این دارو ها برای درمان گرفتگی عضلانی ناشی از کمر درد پس از جراحی دیسک کمر و مکانیسم های محافظتی مورد استفاده قرار می گیرند
• داروهای مخدر : مناسب برای تسکین درد حاد و شدید یا کم درد پس از جراحی کمر
• داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج: برای درمان درد عصبی مورد استفاده قرار می گیرند.
• داروهای تنظیم عصب: برای درمان درد عضلانی و عصبی بکار برده می شوند.
• تزریقات: تزریق مستقیم داروهای بی حسی همراه با داروهای استروئیدی به مفاصل، رباط ها، عضلات یا دور عصب ها تسکین دهنده درد هستند البته اغلب به صورت موقتی و برای تایید این مساله که آیا ساختار بدنی که تزریق به آن صورت می گیرد منبع کمر درد بعد از جراحی دیسک کمر می باشد، مورد استفاده قرار می گیرند. تزریقات اپیدورال باعث تسکین موقتی درد برای درد کمر نواحی تحتانی و فوقانی که ناشی از عصب باریکش در ستون فقرات است، می شود.
• لیزر کم توان:در این روش لیزر درمانی عصب های عامل درد کمر با اعمال گرما از طریق سوزن های کوچک می میرند. این روش در ۶۰ درصد از بیماران منتخب جواب می دهد و به مدت چندین ماه تا چندین سال اثرگذار است.

جراحی

در صورتی که درد مکرر چند سال پس از جراحی کمر ظاهر شود، درد نمی تواند صرفا ناشی از بافت جای زخم باشد. بافت جای زخم چند سال پس از جراحی ستون فقرات گسترش پیدا نمی کند، بنابراین عموما علت کمر درد چند سال بعد از جراحی دیسک کمر در نظر گرفته نمی شود. در عوض، ممکن است عصب با بیرون زدگی دیسک و یا رشد استخوان در نزدیکی آن فشرده شده باشد.

معاینه بالینی عصب فشرده شامل آزمایش بالابردن پا به صورت مستقیم می شود، به عبارت دیگر بالا بردن پا باعث افزایش درد تا پا می شود. در این موارد، تکرار جراحی کمر دیسککتومی یا رفع فشار معمولا نتایج مطلوبی را به بار خواهد آورد.

کمر درد پس از جراحی دیسک کمر باید مورد توجه قرار بگیرد تا با تشخیص علت بروز آن مانند بافت جای زخم، تشخیص اشتباه علت درد کمر، جراحی ناموفق دیسک کمر، چسبندگی مهره و… نسبت به درمان آن اقدام شود.